czyli, w jaki sposób możemy uzyskać odpuszczenie grzechów poza spowiedzią?

Powołując się na Dekret Biskupa Tarnowskiego dotyczący sprawowania posługi duszpasterskiej i liturgicznej w Wielkim Tygodniu, z 31 marca 2020 roku, biskup wzywa wiernych świeckich do pozostania w domach i do uczestnictwa w celebracjach Wielkiego Tygodnia za pośrednictwem mediów, a także do podjęcia w tych dniach szczególnie intensywnej modlitwy rodzinnej.

  1. Biskup Andrzej Jeż przypomina, że: „W obecnej sytuacji w parafiach nie ma możliwości przystąpienia do sakramentu pokuty i pojednania w zwyczajnej formie. Proszę więc wszystkich duszpasterzy o przypomnienie wiernym roli żalu doskonałego połączonego ze szczerą wolą wyspowiadania się, gdy to już będzie możliwe”. Jednocześnie biskup przypomina, że okres, w którym należy przyjąć Chrystusa w Komunii św. – czego wymaga od nas trzecie przykazanie kościelne – obejmuje czas od Środy Popielcowej do Niedzieli Trójcy Świętej (czyli do 7 czerwca br.).

W obecnej sytuacji panującej pandemii i wprowadzonych rygorów sanitarnych Kościół wskazuje sposób uzyskania przebaczenia grzechów ciężkich w wyjątkowej sytuacji niemożności wyspowiadania się w sposób tradycyjny. Kodeks Prawa Kanonicznego w kanonie 960 mówi: „Indywidualna i integralna spowiedź oraz rozgrzeszenie stanowią jedyny zwyczajny sposób, przez który wierny, świadomy grzechu ciężkiego, dostępuje pojednania z Bogiem i Kościołem. Jedynie niemożliwość fizyczna lub moralna zwalnia od takiej spowiedzi. W takim wypadku pojednanie może się dokonać również innymi sposobami (kan. 960). Jakie są to „inne sposoby”? W obecnej sytuacji, która jest nadzwyczajna, Kościół daje szansę uzyskania odpuszczenia grzechów poza spowiedzią przez wzbudzenie żalu doskonałego za grzechy oraz szczere pragnienie (postanowienie) wyspowiadania się. 

  1. Co to jest „żal doskonały”? Katechizm Kościoła Katolickiego w punkcie 1452 odpowiada: „Gdy żal wypływa z miłości do Boga miłowanego nade wszystko, jest nazywany «żalem doskonałym» lub «żalem z miłości». Taki żal odpuszcza grzechy powszednie. Przynosi on także przebaczenie grzechów śmiertelnych, jeśli zawiera mocne postanowienie przystąpienia do spowiedzi sakramentalnej, gdy tylko będzie to możliwe” (KKK 1452). Nauka ta należy do Tradycji Kościoła i zauważmy, że do otrzymania przebaczenia wszystkich grzechów, w takiej wyjątkowej sytuacji, potrzebny jest nie tylko żal doskonały, ale też pragnienie spowiedzi, gdy ustąpi przeszkoda, w tym wypadku, epidemia. Należy dodać, że penitent, oprócz wzbudzenia wspomnianego żalu za grzechy, powinien przypomnieć sobie pozostałe zwykłe warunki dobrej spowiedzi, tzn. rachunek sumienia, postanowienie poprawy i zadośćuczynienie. Ponieważ ten ostatni warunek nie wiąże się w tym przypadku z pokutą nakładaną przez spowiednika (bo go nie ma), to można przyjąć, że dobrowolna pokuta będzie owocna, gdy penitent sam sobie ją nałoży. Ale jej kształt pozostaje w gestii osoby jednającej się z Bogiem.

Zapamiętajmy: w obecnej sytuacji ktoś, kto żałuje za swoje grzechy i pragnie spowiedzi, już teraz otrzymuje przebaczenie – „takie samo” (bo nie ma innego) jak w spowiedzi, czyli otrzymuje łaskę uświęcającą. Może zatem przyjmować Komunię świętą (w sposób sakramentalny lub duchowy).

W związku z dekretem biskupa w Wielkim Tygodniu nie organizujemy spowiedzi przedświątecznej. Kościół jednak pozostaje otwarty do osobistej modlitwy przez cały dzień, w Triduum Paschalne od godz. 8.00 do 17.00.

  1. Warto tu jeszcze wspomnieć o praktyce pierwszych piątków i pierwszych sobót miesiąca w okresie epidemii. Komisja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów Konferencji Episkopatu Polski wydała Komunikat (2.04 br.), w którym rozwiewa wątpliwości co do zachowania ciągłości pobożnych praktyk dziewięciu pierwszych piątków miesiąca oraz pięciu pierwszych sobót miesiąca, które wielu wiernych podejmuje. Komisja przypomniała, że „jeśli w trakcie odprawiania praktyki pięciu sobót oraz dziewięciu piątków miesiąca nie jest możliwe spełnienie warunku przyjęcia sakramentalnej Komunii w okresie epidemii, nie ulega przerwaniu ciągłość owoców, a więc nie trzeba tej praktyki zaczynać od nowa, a jedynie przedłużyć tę praktykę o kolejny miesiąc”. „Zaleca się jednakże celem podtrzymania ciągłości praktyki, aby we właściwym dniu (pierwszy piątek/sobota) w okresie braku dostępu do sakramentu, jeśli to możliwe, wzbudzić właściwą danej praktyce intencję oraz skorzystać z możliwości przyjęcia tzw. Komunii duchowej (pragnienia), a także jeśli trzeba, z możliwości uprzedniego oczyszczenia sumienia z grzechów ciężkich poprzez akt żalu doskonałego, gdy nie można się wyspowiadać”.
  2. Propozycja wzbudzenia aktu żalu doskonałego.

Zarówno teksty jak i postawy ciała należy dostosować do swoich możliwości, gdyż istotą wzbudzenia aktu żalu doskonałego jest wewnętrzne usposobienie. Zachęca się, by ustawić krzyż w godnym miejscu np.: na stole, jeśli to możliwe można zapalić przy nim świece.

1. Wykonanie znaku krzyża wraz z wymówieniem formuły: „W imię Ojca i Syna i Ducha Świętego. Amen”.

2. Odczytanie wybranego fragmentu z Pisma Świętego – jeśli możliwe – w postawie stojącej.

Z Ewangelii według św. Łukasza (Łk 18, 9-14)

Jezus powiedział też do niektórych, co ufali sobie, że są sprawiedliwi, a innymi gardzili, tę przypowieść: «Dwóch ludzi przyszło do świątyni, żeby się modlić, jeden faryzeusz a drugi celnik. Faryzeusz stanął i tak w duszy się modlił: Boże, dziękuję Ci, że nie jestem jak inni ludzie, zdziercy, oszuści, cudzołożnicy, albo jak i ten celnik. Zachowuję post dwa razy w tygodniu, daję dziesięcinę ze wszystkiego, co nabywam. Natomiast celnik stał z daleka i nie śmiał nawet oczu wznieść ku niebu, lecz bił się w piersi i mówił: Boże, miej litość dla mnie, grzesznika! Powiadam wam: Ten odszedł do domu usprawiedliwiony, nie tamten. Każdy bowiem, kto się wywyższa, będzie poniżony, a kto się uniża, będzie wywyższony».

(Inne propozycje tekstów: Mk 12, 28-34; Łk 15, 11-32)

3. Następnie można odmówić:

Wierzę w Ciebie, Boże żywy,

W Trójcy jedyny, prawdziwy.

Wierzę w coś objawił Boże,

Twe słowo mylić nie może.

Ufam, Tobie, boś Ty wierny,

Wszechmocny i miłosierny;

Dasz mi grzechów odpuszczenie,

Łaskę i wieczne zbawienie.

Boże, choć Cię nie pojmuję,

Jednak nad wszystko miłuję.

Nad wszystko, co jest stworzone,

Boś Ty dobro nieskończone.

Ach, żałuję za me złości

Jedynie dla Twej miłości.

Bądź miłościw mnie grzesznemu,

Do poprawy dążącemu.

4. Następuje rachunek sumienia – w ciszy (można przyjąć postawę siedzącą lub klęczącą).

5. WZBUDZENIE ŻALU DOSKONAŁEGO – jeśli możliwe – w postawie stojącej lub klęczącej.

6. Chwila ciszy.

7. Odmówienie spowiedzi powszechnej: „Spowiadam się Bogu wszechmogącemu i wam, bracia i siostry, że bardzo zgrzeszyłem myślą, mową, uczynkiem i zaniedbaniem: moja wina, moja wina, moja bardzo wielka wina. Przeto błagam Najświętszą Maryję zawsze Dziewicę, wszystkich Aniołów i Świętych i Was, bracia i siostry, o modlitwę za mnie do Pana Boga naszego”.

8. Prośby

– Proszę Cię, Panie, abyś dał mi łaskę prawdziwej pokuty.

– Proszę Cię, Panie, abyś udzielił mi przebaczenia i darował karę za grzechy.

– Proszę Cię, Panie, aby Twoje dzieci, które przez grzech oddaliły się od świętego Kościoła, po otrzymaniu przebaczenia znowu do niego wróciły.

9. Odmówienie modlitwy Pańskiej: „Ojcze nasz…”.

10. Na zakończenie można odmówić fragment z Psalmu 51, 3-9.

Zmiłuj się nade mną, Boże, w swojej łaskawości,

w ogromie swej litości zgładź nieprawość moją.

Obmyj mnie zupełnie z mojej winy

i oczyść mnie z grzechu mojego.

Uznaję bowiem nieprawość moją,

a grzech mój jest zawsze przede mną.

Przeciwko Tobie samemu zgrzeszyłem

i uczyniłem, co złe jest, przed Tobą.

Abyś okazał się sprawiedliwy w swym wyroku

i prawy w swoim sądzie.

Oto urodziłem się obciążony winą

i jako grzesznika poczęła mnie matka.

A Ty masz upodobanie w ukrytej prawdzie,

naucz mnie tajemnic mądrości.

Pokrop mnie hizopem, a stanę się czysty,

obmyj mnie, a nad śnieg wybieleję (…).

(Podczas wymawiania poniższych słów od „Chwała Ojcu…” można wykonać znak krzyża albo głęboki skłon w stronę krzyża).

Chwała Ojcu i Synowi, i Duchowi Świętemu,

jak była na początku, teraz i zawsze, i na wieki wieków. Amen.

opr. O. Bogusław Augustowski CSsR